Με αφορμή την ηφαιστειακή δραστηριότητα στη νήσο La Palma της Ισπανίας, και ενόψει αναβάθμισης και αναδιοργάνωσης του Μηχανισμού της Πολιτικής Προστασίας στη χώρα μας, ο Καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών Ευθύμης Λέκκας γράφει στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ για τη διαχείριση του ηφαιστειακού κινδύνου στην Ελλάδα. Ακολουθεί το κείμενο του άρθρου:
Ο Ελληνικός χώρος χαρακτηρίζεται από έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα, η οποία αναπτύσσεται κατά μήκος του ενεργού ηφαιστειακού τόξου που περιλαμβάνει τις περιοχές των Μεθάνων, της Μήλου, του νησιωτικού συμπλέγματος της Σαντορίνης, της Νισύρου και της Κω.
Το ηφαιστειακό τόξο διατάσσεται πίσω από το Ελληνικό σεισμικό τόξο, που περιλαμβάνει τα Ιόνια νησιά, την Κρήτη, την Κάρπαθο και τη Ρόδο. Τα δύο αυτά τόξα, αποτελούν επιμέρους γεωδυναμικές εκφράσεις της σύγκλισης της Ευρασιατικής με την Αφρικανική λιθοσφαιρική πλάκα.
Οι εικόνες που μεταδίδονται από την συνεχιζόμενη ηφαιστειακή δραστηριότητα του ηφαιστείου στη νήσο La Palma, του συμπλέγματος των Καναρίων Νήσων, είναι απόλυτα εντυπωσιακές, όπως εξίσου εντυπωσιακή είναι η συντεταγμένη δράση του συστήματος Πολιτικής Προστασίας της Ισπανίας, κάτι που θέτει συνειρμικά το ερώτημα για την επάρκεια του μηχανισμού της Ελληνικής Πολιτικής Προστασίας σε περίπτωση ανάλογων φαινομένων στον Ελληνικό χώρο.
Όπως είναι γνωστό, το 2011 και για ένα χρόνο, στο νησιωτικό σύμπλεγμα της Σαντορίνης αναπτύχθηκε μια έντονη σεισμό-ηφαιστειακή δραστηριότητα, η οποία περιελάμβανε μεταβολές στο χημισμό των αερίων στο ηφαίστειο, έντονη διόγκωση του κέντρου της ηφαιστειακής περιοχής του συμπλέγματος από την διείσδυση μαγματικού υλικού, αλλά και πολύ έντονη σεισμική δραστηριότητα, η οποία διατασσόταν κυρίως σε διεύθυνση βορειοανατολικά – νοτιοδυτικά (ΒΑ-ΝΔ).
Ήταν προφανές ότι ο ηφαιστειακός χώρος της Σαντορίνης επί μήνες προετοιμαζόταν για μία ηφαιστειακή έκρηξη, γεγονός που δημιούργησε εύλογη ανησυχία, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές χώρες του εξωτερικού, λόγω του έντονου τουριστικού ενδιαφέροντος στην περιοχή.
Μετά από εισήγηση του Δ.Σ. του ΟΑΣΠ, ο τότε Υπουργός Μ. Χρυσοχοΐδης θέσπισε με ειδική διάταξη την Ειδική Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου, η οποία συγκροτείτο από 20 σχετικούς Έλληνες επιστήμονες. Παράλληλα χρηματοδοτήθηκε η τοποθέτηση οργάνων παρακολούθησης, η οποία κρίθηκε αναγκαία και άμεσης προτεραιότητας, γεγονός που καλύφθηκε τότε με το ποσό των 300.000 ευρώ.
Το επιστημονικό έργο που παρήχθη από την επιτροπή ήταν πρωτόγνωρο για τα Ελληνικά δεδομένα, τόσο σε επίπεδο παρακολούθησης της ηφαιστειακής δραστηριότητας, όσο και στην παραγωγή της απαραίτητης επιστημονικής γνώσης για την κατάσταση και την εξέλιξη του ηφαιστειακού τόξου.
Το σημαντικότερο όμως ήταν ότι, σε συνεργασία με την Γ.Γ Πολιτικής Προστασίας, καθορίστηκαν για πρώτη φορά οι δράσεις για τη διαχείριση του ηφαιστειακού κινδύνου. Η δραστηριότητα στη Σαντορίνη, το 2012 σταμάτησε ξαφνικά, αλλά το έργο της επιτροπής συνεχίζεται έως σήμερα, με ανανεωμένη σύνθεση.
Μέσα από το νέο σχέδιο της Πολιτικής Προστασίας για το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης με την κωδική ονομασία «Τάλως» συντονίζονται όλες οι ενέργειες των φορέων που εμπλέκονται στη διαχείριση και επιδιώκεται η άμεση και συντονισμένη απόκριση σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Το σχέδιο «Τάλως» βασίζεται σε τεκμηριωμένα επιστημονικά δεδομένα που προσδιορίζουν το χώρο, το είδος και την ένταση μίας επικείμενης ηφαιστειακής δραστηριότητας, αλλά και τις δράσεις σε συγκαταστροφικό και μετακαταστροφικό επίπεδο.
Δεδομένου ότι το ηφαιστειακό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα τοξικό και καταστρέφει πολλά από τα όργανα παρακολούθησης, επιβάλλεται η τοποθέτηση νέων και σύγχρονων επιστημονικών οργάνων και εξοπλισμού, τα οποία θα πρέπει να τοποθετηθούν κατά μήκος όλου του Ελληνικού ηφαιστειακού τόξου για την έγκαιρη και έγκυρη παρακολούθηση της ηφαιστειακής δραστηριότητας, ώστε να υπάρχει πλήρης εικόνα των εξελισσόμενων γεωδυναμικών διεργασιών στον Ελληνικό χώρο. Προς τούτο, ο ΟΑΣΠ προετοιμάζει συγκροτημένη σχετική πρόταση, η οποία θα υποβληθεί στο νέο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του νέου Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
