Το Διοικητικό πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. Η παρουσίαση του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με μια συγκριτική ανάλυση στα πλαίσια της Ε.Ε. Το πρόγραμμα Καλλικράτης που διέπει την οργάνωση και λειτουργία των Δήμων και των Περιφερειών και τον Κώδικα των Ο.Τ.Α.

Θέματα στρατηγικού σχεδιασμού σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Είδη στρατηγικής, αναγκαιότητά, άξονες, στόχοι, επίπεδα, φάσεις, διαδικασίες και εργαλεία εφαρμογής στους φορείς αυτοδιοίκησης. Διαφορές μεταξύ στρατηγικού σχεδιασμού και εφαρμογής στην δημόσια διοίκηση και στην ελεύθερη οικονομία και επιχειρηματικότητα.
Θέματα προτεραιότητας: Πρόσβαση για όλους, Εμπιστοσύνη των χρηστών, Δημόσιες συμβάσεις, Πανευρωπαϊκές υπηρεσίες, Διαλειτουργικότητα, Χάρτης πορείας, Ενίσχυση της ανταλλαγής ορθών πρακτικών, Υποβοήθηση των επενδύσεων. Τομείς Παρέμβασης: E-services: Η ηλεκτρονική παροχή κυβερνητικών πληροφοριών και υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου, E-management: Βελτίωση της απόδοσης των επιχειρησιακών διαδικασιών και της ροής των πληροφοριών μέσα από τα διακυβερνητικά γραφεία. E-democracy: Η χρήση των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας προκειμένου να αυξηθεί η συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, E-commerce: Οι πληρωμές για αγαθά και υπηρεσίες μέσω του Διαδικτύου. Αξιοποίηση υποδομών: Πληροφοριακών Συστημάτων, Βάσεων δεδομένων (μητρώων), Υπηρεσιών.

Το μάθημα αυτό αφορά σε μια ειδική πτυχή της οικονομικής πολιτικής που σχετίζεται με την βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη και την μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων. Οι περιφερειακές ανισότητες αποτέλεσαν στόχο πολιτικής ήδη από τις ιδρυτικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η Ελλάδα αποτελεί μια από τις χώρες που έχουν θέσει στόχο προτεραιότητας την περιφερειακή ανάπτυξη, την μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και την βιώσιμη ανάπτυξη. Το μάθημα παρέχει αρχικά μια σαφή εικόνα και τεκμηρίωση του περιφερειακού προβλήματος στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη συνέχεια διερευνώνται τα εξής ερωτήματα: Ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι της περιφερειακής πολιτικής της χώρας μας; Πως μπορεί να επιτυγχάνονται ταυτόχρονα η οικονομική ανάπτυξη, η περιβαλλοντική προστασία και η κοινωνική συνοχή; Μπορούμε να βελτιώνουμε το επίπεδο ανάπτυξης κάθε περιφέρειας και ταυτόχρονα να μειώνουμε τις ανισότητες; Ποια είναι τα βασικά μέσα περιφερειακής πολιτικής; Με ποιο τρόπο έχουν χρησιμοποιηθεί; Έχουν πετύχει τους στόχους, και αν όχι, τι μπορούμε να μάθουμε από την μέχρι τώρα εμπειρία και τι μπορούμε να βελτιώσουμε στο μέλλον; Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση των παραγόντων που εμπλέκονται και επηρεάζουν τον σχεδιασμό, την άσκηση και την αποτελεσματικότητα της περιφερειακής οικονομικής πολιτικής, καθώς και η ανάλυση και αξιολόγηση των μέσων άσκησης πολιτικής, τόσο σε θεωρητικό όσο και στο εμπειρικό επίπεδο. Το μάθημα αποσκοπεί αφενός την απόκτηση γνώσεων και εμπειρίας και αφετέρου στην ενθάρρυνση μιας κριτικής στάσης απέναντι στα ‘κλασικά’ εργαλεία άσκησης περιφερειακής πολιτικής.

Το περιεχόμενο της Τοπικής Ανάπτυξης. Το πλαίσιο πολιτικής και προγραμματισμού της Ε.Ε. για την Τοπική Ανάπτυξη. Η εξέλιξη των προτύπων Περιφερειακής Ανάπτυξης και η εφαρμογή τους στην Ελλάδα. Η εξειδίκευση της στρατηγικής για την Τοπική Ανάπτυξη μέσα από τον Περιφερειακό Σχεδιασμό. Τα μέσα άσκησης της Περιφερειακής Πολιτικής - Επενδύσεις και Περιφερειακή Ανάπτυξη.

Φυσικοί παράγοντες που συνεργούν στη φυσική μεταβλητότητα του κλίματος: μεταβολές στην ηλιακή ακτινοβολία, κύκλοι του Milankovitch, εκρήξεις ηφαιστείων. Επιδράσεις στο κλίμα από τα πρότυπα ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας χαμηλής συχνότητας (ταλάντωση του Βόρειου Ατλαντικού, αρκτική ταλάντωση), την αλληλεπίδραση ωκεανών και ατμόσφαιρας (φαινόμενο El Nino-La Nina) και την θερμο-αλατική κυκλοφορία (thermohaline circulation). Ο ρόλος του φαινομένου του θερμοκηπίου ως φυσικό φαινόμενο και υπό το πρίσμα της ανθρωπογενούς επίδρασης, αύξηση της συγκέντρωσης θερμοκηπιακών αερίων στη τροπόσφαιρα. Επιδράσεις (forcings, Watt/m2) των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων στην διαμόρφωση και ενίσχυση της κλιματικής αλλαγής. Τάσεις της θερμοκρασίας και βροχής που βασίζονται τόσο σε πραγματικές μετρήσεις αλλά και σε proxy data (ιστορικές αναφορές, πυρήνες πάγου, ιζήματα κ.λ.π.) μέχρι και ένα εκατομμύριο χρόνια πριν από σήμερα. Κλιματικά μοντέλα, σενάρια εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων και μελλοντικές προσομοιώσεις κλιματικών παραμέτρων για τον 21ο αιώνα σε παγκόσμια και περιοχική κλίμακα. Επισκόπηση των πιθανών μελλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, λιώσιμο των παγοκαλυμμάτων, ανύψωση της στάθμης της θάλασσας, κύματα καύσωνα και ψύχους, αύξηση της οξύτητας των ωκεανών, αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, διαταραχές του υδρολογικού κύκλου και ερημοποίηση. Μελλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα.

Θεσμικό πλαίσιο: Ορισμοί. Διαχείριση Περιβάλλοντος σε Παγκόσμιο επίπεδο. Διαχείριση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαχείριση σε εθνικό επίπεδο. Σύγχρονες τεχνολογίες καταγραφής, παρακολούθησης και διαχείρισης περιβάλλοντος: Ασύρματα δίκτυα παρακολούθησης, Περιβαλλοντική Γεωφυσική, Τηλεπισκόπηση (Remote Sensing), Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS), Έμπειρα Συστήματα (Expert Systems), Διαχείριση της πληροφορίας στις περιβαλλοντικές εφαρμογές, Προβλήματα κατά την περιβαλλοντική παρακολούθηση. Περιβαλλοντική παρακολούθηση: Μελέτη πεδίου. Τεχνικές προστασίας και αποκατάστασης: Ατμόσφαιρα, Ύδρευση, Υγρά απόβλητα – Αποχέτευση, Στερεά απορρίμματα. Παραδείγματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης και αποκατάστασης: Περιπτώσεις σε διεθνές επίπεδο, Περιπτώσεις σε εθνικό επίπεδο

Ευρωπαϊκή πολιτική στα θέματα περιβάλλοντος, εναρμόνιση του Εθνικού Δικαίου με το Ευρωπαϊκό. Ισχύουσα νομοθεσία για το περιβάλλον. Περιβαλλοντική αδειοδότηση (υπηρεσίες, διαδικασίες, κατηγορίες έργων και δραστηριοτήτων, προδιαγραφές μελετών, ελεγκτικοί μηχανισμοί κ.λπ.). Διαχείριση και προστασία των υδάτων, Οδηγία Πλαίσιο της Ε.Ε., Ελληνικός νόμος πλαίσιο και σχετικά νομοθετήματα και κανονιστικές διατάξεις. Νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων για όλες τις κατηγορίες σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, νομοθεσία της διαχείρισης τοξικών και επικινδύνων αποβλήτων. Νομοθεσία που σχετίζεται με τον έλεγχο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, το θόρυβο, και τις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Εισαγωγή – το περιβάλλον ως οικονομικό αγαθό: Ο μηχανισμός της αγοράς, Λειτουργία της αγοράς, Προσφορά και ζήτηση, Στρεβλώσεις της αγοράς, Δικαιώματα ιδιοκτησίας. Εξωτερικές οικονομίες: Ορισμοί και ταξινομήσεις, Μέθοδοι αποτίμησης περιβαλλοντικών εξωτερικών οικονομιών, Εφαρμογές τεχνικών περιβαλλοντικής αποτίμησης, Εξωτερικές οικονομίες τεχνολογιών ηλεκτροπαραγωγής. Ανάλυση Κόστους - Οφέλους: Χρηματο-οικονομική ανάλυση. Οικονομική ανάλυση κόστους - οφέλους. Κοινωνική ανάλυση κόστους - οφέλους. Περιβαλλοντικές πολιτικές: Κατηγορίες περιβαλλοντικών πολιτικών, Κανονιστικές πολιτικές, Περιβαλλοντικοί φόροι, Εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών.

Υδατικοί Πόροι: Το νερό ως φυσικός πόρος, πηγές πόσιμου νερού, επιφανειακό νερό, υπόγειο νερό, αφαλάτωση. Χρήση Νερού: χρήση του νερού στη γεωργία, χρήση του νερού στη βιομηχανία, οικιακή χρήση. Ρύπανση του νερού: ποιότητα και ρύπανση του νερού, επιλεγμένοι ρυπαντές του νερού, έλεγχος ποιότητας υδατικών πόρων, διαχείριση και προστασία υδατικών πόρων.
Γεωλογικοί Πόροι, Μη μεταλλικά (ή βιομηχανικά) ορυκτά, Μεταλλικά ορυκτά - μεταλλοφόρα κοιτάσματα, Ενεργειακοί πόροι, Υδρογονάνθρακες, Γαιάνθρακες Ραδιενεργά κοιτάσματα και πυρηνική ενέργεια, Γεωλογικοί πόροι και άνθρωπος.
Ενέργεια και Περιβάλλον, Το γήινο ενεργειακό ισοζύγιο, Ενεργειακοί ορυκτοί πόροι και περιβάλλον Εξόρυξη Μεταφορά Επεξεργασία και παραγωγή ενέργειας, Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Βιομάζα, Υδροηλεκτρική Ενέργεια, Ηλιακή Ενέργεια, Γεωθερμική Ενέργεια, Αιολική Ενέργεια.

Η συμβολή του αγροτικού τομέα στην περιφερειακή ανάπτυξη. Χρήσεις γης. Ο αγροτικός πληθυσμός και η εξέλιξή του. Η απασχόληση στον αγροτικό τομέα. Η σημασία της γεωργικής δραστηριότητας στην διαχείριση του περιβάλλοντος. Διάρθρωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων (μέγεθος, παραγωγική εξειδίκευση, περιφερειακή διάσταση). Προϊόντα και Αξία Παραγωγής φυτικής και ζωικής παραγωγής. Οικονομικά αποτελέσματα γεωργικής δραστηριότητας. Μέθοδοι υπολογισμού δαπανών παραγωγής και οικονομικών αποτελεσμάτων της γεωργικής δραστηριότητας. Εξέλιξη οικονομικών αποτελεσμάτων κατά οικονομικό μέγεθος και παραγωγική εξειδίκευση. Η σημασία των ευρωπαϊκών αγροτικών ενισχύσεων στην διαμόρφωση των οικονομικών αποτελεσμάτων. Η χρήση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης στην παρακολούθηση των οικονομικών αποτελεσμάτων. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική. Πυλώνας Ι (άμεσες ενισχύσεις). Πυλώνας ΙΙ (διαρθρωτικές πoλιτικές).
Αναπτυξιακή πολιτική και δευτερογενής τομέας. Αναπτυξιακή πολιτική και νέα τεχνολογία. Βιομηχανικές περιφέρειες, καινοτομία και περιφέρειες εκμάθησης. Αειφόρος ανάπτυξη και ανάπτυξη του δευτερογενούς τομέα: καθοριστικοί παράγοντες, τάσεις, προοπτικές. Ο δευτερογενής τομέας στην Ελλάδα: Χαρακτηριστικά, διάρθρωση, γεωγραφική κατανομή, εξέλιξη. Τα κυριότερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του δευτερογενούς τομέα στην Ελλάδα. Πολιτικές ανάπτυξης του δευτερογενούς τομέα στην Ελλάδα: Κύριες παρεμβάσεις και οι επιπτώσεις τους.
Ο Τουρισμός σήμερα, γιατί είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο; Τουρισμός: η προέλευση, η ανάπτυξη και το μέλλον του. Γιατί οι άνθρωποι κάνουν Τουρισμό; Ο ρόλος των μεταφορών στον Τουρισμό. Η Ελληνική Τουριστική Ανάπτυξη. Ο ρόλος των εναλλακτικού Τουρισμού στην Ανάπτυξη των Τοπικών Κοινωνιών. Τουρισμός και Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τουρισμός και Βιώσιμη Ανάπτυξη. Το Ευρωπαϊκό πλαίσιο περιφερειακής ανάπτυξης για τις Μεταφορές και τον Τουρισμό.
Τα Οικονομικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. Τα χρηματοδοτικά προγράμματα. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα και η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα. Η αναπτυξιακή σημασία των Δημοσίων Επενδύσεων. Οι Χρηματοδοτήσεις των ΟΤΑ από Ευρωπαϊκά Προγράμματα. Ο ρόλος των Διεθνών Χρηματοδοτικών Οργανισμών στην Ανάπτυξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οικονομική κρίση και Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ποιες είναι οι Πολιτιστικές και Δημιουργικές Βιομηχανίες; Βιβλιογραφική επισκόπηση. Η Πολιτιστική και Δημιουργική Οικονομία στην Ελλάδα. Η κρίση στις ΠΔΒ. Αστικές συγκεντρώσεις των ΠΔΒ: η περίπτωση της Αθήνας. Αστική αναγέννηση και αστικός εξευγενισμός: μελέτες περιπτώσεων. Πολιτιστική πολιτική και ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Κρατισμός και Εκπαίδευση. Διοικητική δομή της εκπαίδευσης στην Ελλάδα και αρμοδιότητες. Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σχολική Περιουσία. Αρμοδιότητες Δήμων και Περιφερειών μετά τον Καλλικράτη. Δια βίου Μάθηση. Περιπτώσεις μελέτης από την Ευρώπη. Αθλητισμός και Τοπική Αυτοδιοίκηση. Δημοτικοί Αθλητικοί Οργανισμοί. Προγράμματα. Αθλητικά Γεγονότα.

Συν-καταστροφική και μετα-καταστροφική έρευνα. Περιβαλλοντική έρευνα και παρακολούθηση. Ανάλυση κινδύνου και τρωτότητας, μετριασμός διακινδύνευσης και ετοιμότητα. Πληροφορική κινδύνων και καταστροφών. Συλλογή, αρχειοθέτηση και επεξεργασία δεδομένων. Ομογενοποίηση και διαθεσιμότητα. Έγκαιρη αναγνώριση, απόκριση στην έκτακτη ανάγκη και γρήγορη ανάκαμψη, βραχυπρόθεσμη ανάκαμψη. Επικοινωνίες και συνδεσιμότητα, ΓΣΠ, Τηλανίχνευση, ΣμηΕΑ και μεθοδολογίες. Αυτογραφικά συστήματα, παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο, έγκαιρη προειδοποίηση. SCADA. Γεωργία ακριβείας.