ΓΑΙΑ ένας ζωντανός πλανήτης. Ηλιακό σύστημα, Δομή της Γης, Λιθοσφαιρικές πλάκες, Γεωλογικός χρόνος. Είδη γεωδυναμικών κινδύνων. Σεισμοί.  Περιγραφή, ταξινόμηση, παγκόσμια κατανομή, πρόγνωση, έγκαιρη προειδοποίηση, επιπτώσεις, συνοδά φαινόμενα, Επιπτώσεις και μέτρα αντιμετώπισης. Ηφαίστεια. Περιγραφή, ταξινόμηση και μέθοδοι παρακολούθησης. Μετακινήσεις Γεωλογικών σχηματισμών. Ταξινόμηση, αίτια εκδήλωσης, επιπτώσεις, μέτρα και έργα αντιμετώπισης. Ρευστοποίηση. Περιγραφή φαινόμενων, γεωμορφών, αίτια εκδήλωσης, επιπτώσεις στο δομημένο περιβάλλον. Υδρογεωλογικές Ανωμαλίες. Περιγραφή φαινόμενων, αίτια εκδήλωσης, επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, μέτρα αντιμετώπισης. Θαλάσσια Γεωδυναμικά Κύματα (tsunami). Αίτια δημιουργίας, Κλίμακες έντασης, Επικινδυνότητα, Πρόγνωση, Επιπτώσεις, Μέτρα αντιμετώπισης. Μελέτες περιπτώσεων.

Υδρομετεωρολογικοί κίνδυνοι. Υδρογεωμορφολογικοί κίνδυνοι. Ο ρόλος της γεωμορφολογίας, υδρογραφικό δίκτυο και λεκάνες απορροής. Μελέτες περίπτωσης – παραδείγματα υδρομετεωρολογικών καταστροφών στον Ελληνικό χώρο. Νέες παράμετροι – νέες προκλήσεις στη διαχείριση κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα. Ανθρώπινη ζωή και τρωτότητα και  υδρομετεωρολογικοί κίνδυνοι. Αντίληψη υδρομετεωρολογικών κινδύνων. Μεθοδολογίες και προσεγγίσεις μείωσης του κινδύνου.

Γενικά περί Τεχνολογικών και NaTech καταστροφών. Εφαρμογή της Οδηγίας Seveso και Διαχείριση κινδύνου στην Ελλάδα. Τεχνολογικές και  NaTech καταστροφές στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο. Επιπτώσεις των επικίνδυνων ουσιών στον άνθρωπο. Ζώνες προστατευτικών δράσεων και διαχείριση της έκτακτης ανάγκης. Διαχείριση και αντιμετώπιση  NaTech καταστροφών. Ιστορική πορεία της ανθρωπιστικής δράσης. Τυπολογία ανθρωπιστικών δρώντων. Θεμελιώδεις αρχές της ανθρωπιστικής δράσης. Αντικείμενα ανθρωπιστικής δράσης. Διεθνής ανθρωπιστική συνεργασία. Ζητήματα πρόσβασης και ασφάλειας. Ειδικά θέματα (ΡΒΧΠ, Ψυχολογικές διαστάσεις, απαγορευμένα όπλα, περιβαλλοντικές επιπτώσεις). Ηθικά διλήμματα στην ανθρωπιστική δράση.

Προκαταστροφικό, Συνκαταστροφικό, Μετακαταστροφικό Στάδιο. Πρόληψη – Ετοιμότητα. Εκπαίδευση, ενημέρωση πληθυσμού και ειδικών ομάδων. Ασκήσεις ετοιμότητας. Απόκριση – Επέμβαση. Τεχνικές άρσης επικινδυνοτήτων. Αποκατάσταση – Επαναφορά. Επικοινωνιακή διαχείριση. Διαχείριση Πληθυσμού. Οργανωμένη απομάκρυνση πληθυσμού, Χώροι καταυλισμού, Ψυχολογική υποστήριξη.

Βασικές Αρχές – Εθνικό και Διεθνές πλαίσιο υποχρεώσεων. Περιγραφή μεθοδολογιών/μοντέλων για την εκτίμηση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και για τη δυναμική μετριασμού των εκπομπών αερίων θερμοκηπίού στη βάση επιλεγμένων σεναρίων. Μέσα και τεχνικές/τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (Σύστημα εμπορίας αερίων θερμοκηπίου, Κοινή Εφαρμογή – Joint Implementation, ΑΠΕ, αποθήκευση και μεταφορά ενέργειας, συλλογή και αποθήκευση διοξειδίου άνθρακα, πράσινο υδρογόνο, κ.α.). Μεθοδολογία απογραφής εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά IPCC (Emission inventories). H έννοια του κλιματικού αποτυπώματος – Υπολογισμός (Greenhouse Gas Protocols για Επιχειρήσεις, κοινωνία πολιτών). Εφαρμογές για τους τομείς: Βιομηχανία, Ενέργεια, Μεταφορές, Γεωργία, Αστικό Περιβάλλον. Kριτική εξέταση επιλεγμένων Σχεδίων Μετριασμού (εθνικό/περιφερειακό/τοπικό ή τομεακό επίπεδο).

Βασικές αρχές. Εθνικό και Διεθνές πλαίσιο υποχρεώσεων. Βασικές έννοιες: έκθεση, ευαισθησία, προσαρμοστική ικανότητα, τρωτότητα, ανθεκτικότητα. Κλιματικοί κίνδυνοι (climate risks). Κλιματικοί δείκτες. Συνδυασμός μέτρων προσαρμογής και μετριασμού. Μεθοδολογία κατάρτισης σχεδίων προσαρμογής. Εφαρμογές για το αστικό περιβάλλον, τον τουρισμό και την πολιτιστική κληρονομιά. Κριτική εξέταση επιλεγμένων Σχεδίων Προσαρμογής (εθνικό/περιφερειακό/τοπικό ή τομεακό επίπεδο).

Δίκαιο της ΕΕ. Γενικά Παρουσίαση της ιστορικής εξέλιξης της ευρωπαϊκής πολιτικής για το περιβάλλον. Οικονομική ανάπτυξη και Περιβάλλον στη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης και βασικές αρχές του δικαίου του περιβάλλοντος. Πρόσφατες εξελίξεις: Aνάλυση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της δέσμης νομοθετικών μέτρων «Fit for 55»που ως στόχο έχει να διασφαλιστεί ότι οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνάδουν με τους κλιματικούς στόχους που έχουν τεθεί με τη Συμφωνία του Παρισιού, θα μειωθούν οι εκπομπές κατά ποσοστό 55% έως το 20230 ώστε η Ευρώπη να καταστεί κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050. Το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα. Επιμέρους Θεματικές: νομοθεσία για την προστασία της  φύσης, την ενέργεια, το δικαίωμα περιβαλλοντικής πληροφόρησης, τη διαχείριση αποβλήτων, τη διαχείριση των υδάτων, προστασία από το θόρυβο, προστασία της ατμόσφαιρας, περιβάλλον και ιδιοκτησία, μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεω, Στρατηγική Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον και αξιολόγηση επιπτώσεων έργων και δραστηριοτήτων, διαχείριση και προστασία υδάτων. Εθνικό Δίκαιο. Προστασία του Περιβάλλοντος στο Σύνταγμα και στο δημόσιο δίκαιο. Εναρμόνιση του εθνικού δικαίου με τις απαιτήσεις του Δικαίου της ΕΕ ανά θεματική κατηγορία (φύση, ύδατα, απόβλητα, μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων). Δικαίωμα στο περιβάλλον, πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία  και προσφυγή στη δικαιοσύνη για θέματα περιβάλλοντος. Παρουσίαση αποφάσεων Συμβουλίου της Επικρατείας και του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ιδιωτικό Δίκαιο και προστασία του περιβάλλοντος. Ζωτικός χώρος- κοινόχρηστα πράγματα. Προσβολή της προσωπικότητας Η ευθύνη των φορέων εκμετάλλευσης για ζημίες που προκαλούνται στο περιβάλλον. Αξίωση αποζημίωσης και ηθική βλάβη. Παρουσίαση αποφάσεων πολιτικών δικαστηρίων. Λύση πρακτικών θεμάτων.

Εισαγωγή – το περιβάλλον ως οικονομικό αγαθό. Ο μηχανισμός της αγοράς: Λειτουργία της αγοράς, Προσφορά και ζήτηση, Στρεβλώσεις της αγοράς. Δικαιώματα ιδιοκτησίας. Εξωτερικές οικονομίες: Ορισμοί και ταξινομήσεις, Μέθοδοι αποτίμησης περιβαλλοντικών εξωτερικών οικονομιών, Εφαρμογές τεχνικών περιβαλλοντικής αποτίμησης. Ανάλυση Κόστους - Οφέλους: Χρηματο-οικονομική ανάλυση, Οικονομική ανάλυση κόστους - οφέλους, Κοινωνική ανάλυση κόστους - οφέλους. Περιβαλλοντικές πολιτικές: Κατηγορίες περιβαλλοντικών πολιτικών, Κανονιστικές πολιτικές, Περιβαλλοντικοί φόροι, Εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών.

Σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση των βασικών αρχών της επιστήμης της Οικολογίας, των σημαντικών εννοιών για την κατανόηση της δομής και της λειτουργίας των οικολογικών συστημάτων, των παραγόντων που τα επηρεάζουν αλλά και της εξέλιξής τους στο χρόνο και της κατανομής τους στο χώρο καθώς και οι αλληλεπιδράσεις των ειδών που τα συγκροτούν. Τα παραπάνω, μέσω παραδειγμάτων, χρησιμοποιούνται για την ανάδειξη των τρόπων σχεδιασμού της έρευνας και της διαχείρισης των οικολογικών συστημάτων. Εισαγωγή - Τι είναι Οικολογία., Η εξελικτική βάση της Οικολογίας. Συνθήκες - πόροι - αντιστοιχία οργανισμών με το περιβάλλον τους. Βιογεωχημικοί κύκλοι. Ροή Ενέργειας και Παραγωγικότητα. Κλίμα και Παγκόσμιες μεγακοινότητες. Βιοκοινότητες και Οικοσυστήματα - Μεταβολές κοινοτήτων στο χώρο και το χρόνο. Βιογεωγραφία. Πρότυπα της ποικιλότητας των ειδών. Πληθυσμοί. Αλληλεπιδράσεις πληθυσμών (ανταγωνισμός, θήρευση, αμοιβαιότητα). Οικολογία Διατήρησης (Μικροί πληθυσμοί, Απειλούμενα είδη και πληθυσμοί) (σύντομη αναφορά). Διαχείριση της βιοποικιλότητας.

Επιμέρους συστήματα του γήινου περιβάλλοντος: λιθόσφαιρα, υδρόσφαιρα, ατμόσφαιρα, βιόσφαιρα, πεδόσφαιρα. Το ενεργειακό σύστημα της γης. Κύκλοι και ανατροφοδότηση των γήινων συστημάτων, ο γεωδυναμικός κύκλος, ο κύκλος των πετρωμάτων, ο κύκλος του νερού, ατμοσφαιρική και ωκεάνια κυκλοφορία, κλιματικοί κύκλοι. Κύκλος του άνθρακα, του αζώτου κ.λπ. Ορισμοί και βασικές έννοιες του περιβάλλοντος. Φυσικοί πόροι, υλικά και διεργασίες δημιουργίας τους. Ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Πόλη, Χωροταξικός Σχεδιασμός. Ανθρωπογενές Περιβάλλον και Πόλη. Προστασία του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος. Η αστικοποίηση του Ελληνικού πληθυσμού. Χωροταξικός και Πολεοδομικός Σχεδιασμός - Χρήσεις γης. Θεσμικό Πλαίσιο, Νομολογία Συμβουλίου της Επικρατείας. Ατμοσφαιρική Ρύπανση. Ηχορύπανση. Ενεργειακή Απόδοση, Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των μέσων μεταφοράς, Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στις μεταφορές. Ρύπανση - Μόλυνση υδάτων & εδάφους. Κλιματική κρίση vs Κλιματικής αλλαγής. Νόμος 1650/86 όπως έχει τροποποιηθεί - Ο Θεμελιώδης Νόμος για την Προστασία του Περιβάλλοντος. Περιοχές σε καθεστώς προστασίας. Δωδεκάδελτος του Περιβάλλοντος-Νομολογία ΣτΕ. Περιβαλλοντικές Μελέτες: Οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ως τεχνικό-διοικητικό «εργαλείο» Περιβαλλοντικής αδειοδότησης & λήψης αποφάσεων.  Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων [ΣΜΠΕ - ΣΠΕ]. Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ). Παραδείγματα δραστηριοτήτων και επιπτώσεις τους. Βιώσιμη Ανάπτυξη – Αποανάπτυξη & Προστασία του Περιβάλλοντος. Περιβαλλοντική Ευθύνη. Η κλιματική κρίση επιταχύνεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες - Θεσμικό πλαίσιο - Πολιτική Προστασία - Κλιματική Κρίση - Επιπτώσεις στο Περιβάλλον - Φυσικές Καταστροφές - Ευ ζην.

Διαχείριση Περιβάλλοντος σε Παγκόσμιο επίπεδο. Διαχείριση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαχείριση σε εθνικό επίπεδο. Σύγχρονες τεχνολογίες καταγραφής, παρακολούθησης και διαχείρισης περιβάλλοντος: Ασύρματα δίκτυα παρακολούθησης. Περιβαλλοντική Γεωφυσική, Τηλεπισκόπηση (Remote Sensing). Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS), Έμπειρα Συστήματα (Expert Systems), Διαχείριση της πληροφορίας στις περιβαλλοντικές εφαρμογές. Προβλήματα κατά την περιβαλλοντική παρακολούθηση. Περιβαλλοντική παρακολούθηση: Σχεδιασμός συστημάτων παρακολούθησης υπόγειων υδάτων - εδάφους, [monitoring] Μελέτη πεδίου. Τεχνικές προστασίας και αποκατάστασης: Ατμόσφαιρα, Ύδρευση, Υγρά απόβλητα – Αποχέτευση, Στερεά απορρίμματα. Χωροθέτηση έργων υποδομών, Παραδείγματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης και αποκατάστασης. Θεσμικό Πλαίσιο, Νομολογία Συμβουλίου της Επικρατείας. Ρύπανση - Μόλυνση υδάτων & εδάφους. Κλιματική κρίση vs Κλιματικής αλλαγής. Παραδείγματα δραστηριοτήτων και επιπτώσεις τους. Βιώσιμη Ανάπτυξη – Αποανάπτυξη & Προστασία του Περιβάλλοντος. Περιβαλλοντική Ευθύνη. Η κλιματική κρίση - Θεσμικό πλαίσιο - Πολιτική Προστασία - Κλιματική Κρίση - Επιπτώσεις στο Περιβάλλον - Φυσικές Καταστροφές - Ευ ζην.

Στοιχεία ηθικής φιλοσοφίας/ Ηθικές θεωρίες: Τι είναι η ηθική; Πολιτισμικός σχετικισμός και υποκειμενισμός, Η ιδέα του κοινωνικού συμβολαίου, Η προσέγγιση του ωφελιμισμού, Η ηθική του Καντ, Η αρεταϊκή ηθική.
Βασικά θέματα περιβαλλοντικής ηθικής: Ορισμοί, έννοιες, βασικά ερωτήματα, Ανθρωποκεντρισμός και Οικοκεντρισμός, Η απελευθέρωση και τα δικαιώματα των ζώων, Η προσέγγιση της βαθιάς οικολογίας, Η κοινωνική οικολογία, οικοφεμινισμός. Θρησκεία, πολιτική και περιβάλλον: Ο δυτικός χριστιανισμός και η οικολογική κρίση, Ορθοδοξία και περιβάλλον, Καπιταλισμός και περιβαλλοντική κρίση, Φύση και περιβάλλον στη μαρξιστική σκέψη.
Ανάλυση πρακτικών προβλημάτων: Αναφορά σε περιπτώσεις ηθικών συγκρούσεων/ διλημμάτων κατά την εκτέλεση τεχνικών έργων, την εφαρμογή περιβαλλοντικών πολιτικών, την αντιμετώπιση ασθενειών κλπ.
Αναλόγως της επικαιρότητας και των ενδιαφερόντων των σπουδαστών, επιλογή συγκεκριμένου θέματος/ θεμάτων (που περιλαμβάνουν ερωτήματα και συγκρούσεις) και πραγματοποίηση debate πάνω στα ηθικά και πολιτικά ζητήματα που ανακύπτουν.

Αρχές και βασικές έννοιες επικοινωνιακής διαχείρισης κατά την διαχείριση  κρίσεων  και καταστροφών. Εργαλεία και διαδικασίες διαδρασης  με τα παραδοσιακά ΜΜΕ (οργάνωση συνέντευξης τύπου, δηλώσεις  on camera, δελτία τύπου, συμβολικές πράξεις κλπ). Απαιτήσεις του κοινού και των αρχών, ενδεδειγμένος τρόπος κάλυψης του ρεπορτάζ στον τόπο της καταστροφής, είδος, ποσότητα και ποιότητα των πληροφοριών, συνεργασία με κρατικούς φορείς και εθελοντικές οργανώσεις, οι πιθανές επιπτώσεις από κακή δημοσιογραφική κάλυψη. Ανάλυση του ρόλου  και της ενδεδειγμένης χρήσης των κοινωνικών δικτύων κατά την διαχείριση κρίσεων και καταστροφών. Θέματα δημοσιογραφίας των πολιτών κατά την διαχείριση κρίσεων και καταστροφών. Θέματα δεοντολογίας, ελευθερίας του λόγου κατά την επικοινωνιακή διαχείριση του κινδύνου. Ασκήσεις και μελέτες περίπτωσης σχετικά με την επικοινωνιακή διαχείριση του κινδύνου, την οργάνωση της επικοινωνιακής εκπροσώπησης  από φορείς της πολιτείας ( πχ πολιτική προστασία) κατά την διαχείριση κρίσεων και καταστροφών. Ασκήσεις παρουσίασης και εκπροσώπησης φορέων στα ΜΜΕ. Ασκήσεις χρήσης των social media σε κρίσεις και καταστροφές.

Η έννοια της Τηλεπισκόπησης και εφαρμογές για τη μελέτη της επιφάνειας της Γης. Φυσικό υπόβαθρο της Τηλεπισκόπησης (ηλεκτρομαγνητικό φάσμα και η αλληλεπίδρασή του με την ύλη, ατμοσφαιρική σκέδαση και απορρόφηση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας). Είδη Δορυφόρων και Χρήση τους για τη μελέτη του γήινου αναγλύφου. Αρχές και εφαρμογές Δορυφορικής Μετεωρολογίας. Αρχές και εφαρμογές Δορυφορικής Κλιματολογίας. Χρήση Συστημάτων μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ). Χρήση Σαρωτών Λέιζερ για τη μελέτη μικρότερης κλίμακας γεωλογικών δομών και αναγλύφου. Βάσεις δεδομένων, big data και εργαλεία Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης. Χρήση Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS) για φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές. Μοντελοποίηση φυσικών καταστροφών – αναγνώριση περιοχών υψηλής τρωτότητας. Δημιουργία χαρτών τρωτότητας – επικινδυνότητας. Αποτύπωση επιπτώσεων φυσικών καταστροφών. Συλλογή δεδομένων υπαίθρου με GIS εφαρμογές.

Η έννοια και η εξέλιξη της Διακυβέρνησης. Η έννοια της Εταιρικής Διακυβέρνησης. Ορισμοί των βασικών εννοιών διακυβέρνησης και Ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Τα κριτήρια Environmental Social Governance. H στρατηγική διοίκηση. Οι βασικές έννοιες και τα εργαλεία της στρατηγικής διοίκησης. Στρατηγική διοίκηση στους ΟΤΑ. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στους ΟΤΑ. Ψηφιακός Μετασχηματισμός. Νέες παράμετροι – νέες προκλήσεις στη δημόσια διοίκηση. Η έννοια και η εξέλιξη του θεσμού  της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ορισμοί των βασικών εννοιών τοπική ανάπτυξη και περιφερειακή ανάπτυξη. Ευρώπη και Τοπική Αυτοδιοίκηση. Διοικητικό και Οικονομικό πλαίσιο. Το θεσμικό πλαίσιο των οικονομικών των ΟΤΑ. Ευρωπαϊκά προγράμματα. Σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία. Δημοσιονομική αποκέντρωση.

Εισαγωγή στη βιωσιμότητα. Περιβαλλοντικές πιέσεις ως αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Η τραγωδία των κοινών. Ορισμός της κυκλικής οικονομίας. Μέτρηση της βιωσιμότητας. Πλαίσιο εκτίμησης του κύκλου ζωής.

Κλιματικό σύστημα και διεργασίες μεταξύ των συνιστωσών του. Στοιχεία του κλίματος (σφαιρική θεώρηση της ενέργειας, της υγρασίας, της πίεσης, του ανέμου και των καταιγίδων). Παράγοντες που ρυθμίζουν την φυσική κλιματική μεταβλητότητα ( τροχιακά της γης, ηφαιστειακή δραστηριότητα, ηλιακή δραστηριότητα, θερμοαλατική κυκλοφορία, El Nino-La Nina). Τεχνικές ανασύστασης του παρελθόντος κλίματος και προσομοιώσεις θερμοκρασίας και βροχής . Αιτίες της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Το ενισχυμένο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Radiative Forcings στο κλιματικό σύστημα. Κλιματικά μοντέλα (παγκόσμια και περιοχικά). Μελλοντικές προσομοιώσεις κλιματικών παραμέτρων για διάφορα κλιματικά σενάρια. Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα και οικονομική αποτίμηση των επιπτώσεων της.

Βασικές αρχές στη συγγραφή επιστημονικής εργασίας, μέθοδοι και εργαλεία συγκέντρωσης και αποτύπωσης βιβλιογραφίας, εργαλεία ελέγχου λογοκλοπής.